นวัตกรรมการศึกษา...บทเรียนโปรแกรมการลำดับประสบการณ์ที่จัดวางไว้สำหรับนำผู้เรียนไปสู่ความสามารถโดยอาศัยหลักความสัมพันธ์ของสิ่งเร้ากับการตอบสนองพื้นฐานทางจิตวิทยาของบทเรียนโปรแกรม เป็นทฤษฎีแนวพฤติกรรมนิยม ใช้ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งเร้ากับการตอบสนองและการเสริมแรง อาจเป็นไปได้ทั้งพฤติกรรมทางสมอง กล้ามเนื้อ และความรู้สึกการเสริมแรงเป็นการกระทำให้การตอบสนองของผู้เรียนมีความหมาย และเป็นไปตามที่ผู้สอนปรารถนาทุกครั้ง
ลักษณะของบทเรียนโปรแกรม
1. การแบ่งขั้นการเรียนรู้เป็นหน่วยย่อยๆ และเรียงลำดับจากง่ายไปสู่ยาก
2. เปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนการสอนอย่างกระฉับกระเฉง
3. ให้ผู้เรียนได้ทราบผลการเรียนของตนอย่างทันทีทันใด
4. ให้ผู้เรียนประสบผลสำเร็จในการเรียนเป็นระยะๆ
ประเภทของบทเรียนโปรแกรม
1. แบบเส้นตรง ให้ผู้เรียนทุกคนเรียนผ่านกรอบของบทเรียนทุกกรอบ ตั้งแต่กรอบที่ 1 ไปจนถึงกรอบสุดท้าย
2. แบบสาขา
- กรอบยืนหรือกรอบหลัก ทุกคนต้องเรียนผ่าน
- บทเรียนโปรแกรมแบบสาขา เหมาะสำหรับการใช้สอนในเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหา
การวิเคราะห์ข้อดีและข้อจำกัดของบทเรียนโปรแกรม
ข้อดี ทำให้ผู้เรียนมีโอกาสเรียนด้วยตนเอง สามารถแก้ไขความเข้าใจผิดได้ทันทีถ้าตอบผิด ถ้าตอบถูกก็มีการเสริมแรงให้เกิดกำลังใจ สนรองความสามารถและความแตกต่างระหว่างบุคคลได้ดี
ข้อจำกัด ไม่เหมาะสมสำหรับการสอนเนื้อหาวิชาที่ต้องการคำตอบในแง่ความคิดชุดการสอนชุดการสอน คือ ชุดของสื่อหลายๆชนิดหรือที่เรียกว่าสื่อประสมที่จัดไว้เป็นกล่องหรือซองตามลักษณะของเนื้อหาวิชา เพื่อรวบรวมเอกสารและประสบการณ์ต่างๆสำหรับช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ
ทฤษฎีที่ทำให้เกิดชุดการสอน
1.การใช้สื่อประสม
2.การใช้กระบวนการกลุ่มสัมพันธ์
3.การใช้จิตวิทยาการเรียนรู้มาจัดสภาพในการเรียน
ประเภทของชุดการสอน
1.ชุดการสอนประกอบคำบรรยาย
2.ชุดการสอนแบบกลุ่มเล็กและชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน3.ชุดการสอนรายบุคคลองค์ประกอบของชุดการสอน1.คำชี้แจง2.จุดมุ่งหมาย
3.การประเมินผลเบื้องต้น
4.รายการเนื้อหาวิชาและสิ่งที่เกี่ยวข้องอื่นๆ
5.การกำหนดกิจกรรม
6.การประเมินผลขั้นสุดท้าย
ประโยชน์ของชุดการสอน
1.เร้าความสนใจของผู้เรียน
2.การเรียนรู้เป็นอิสระจากอารมณ์ของครู
3.ขจัดปัญหาในการขาดแคลนครู สนับสนุนการศึกษานอกโรงเรียน
4.แก้ปัญหาความแตกต่างๆระหว่างบุคคล
5.ผู้เรียนสามารถรับทราบผลความก้าวหน้าของตนเอง
6.ให้ความสะดวกและสร้างความเชื่อมั่นในตนเองให้แก่ครูศูนย์การเรียนศูนย์การเรียน คือ การจัดบรรยากาศที่ส่งเสริมการเรียนรู้ของนักเรียนโดยมุ่งให้ผู้เรียนศึกษาหาความรู้ด้วยตนเองจากโปรแกรมการเรียน ซึ่งจัดไว้ในรูปชุดการเรียนการสอนรายกลุ่มหรือรายบุคคล
แนวคิดในการจัดศูนย์การเรียน
1.การให้ผู้เรียนลงมือทำกิจกรรมด้วยตนเอง
2.ให้รับทราบผลการกระทำในทันที
3.ให้มีโอกาสเกิดความภาคภูมิใจ
4.ให้เรียนไปทีละน้อยตามลำดับขั้น
ประเภทศูนย์การเรียน
1.ศูนย์การเรียนในห้องเรียน
2.ศูนย์การเรียนเอกทัศ- ศูนย์การเรียนสำหรับครู เป็นห้องปฏิบัติการวิธีสอน- ศูนย์วิชาการ สำหรับนักเรียน เพื่อให้ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง- ศูนย์การเรียนชุมชน เป็นสถานศึกษาที่เปิดโอกาสให้บุคคลทุกเพศทุกวัยเข้ามาศึกษาในเรื่องที่สนใจการสอนแบบศูนย์การเรียนเป็นการจัดสภาพห้องเรียนรูปแบบใหม่ ที่เน้นให้ผู้เรียนประกอบกิจกรรมในการเรียนด้วยตนเองตามโปรแกรมการสอนที่จัดไว้ในศูนย์กิจกรรมต่างๆ
ขั้นตอนการเรียนในศูนย์การเรียน
1.ทดสอบก่อนเรียน
2.นำเข้าสู่บทเรียน
3.ดำเนินกิจกรรมการเรียนโดยแบ่งกลุ่มผู้เรียน
4.สรุปบทเรียน
5.ประเมินผลการเรียน
ประโยชน์ของศูนย์การเรียน
1.สร้างบรรยากาศในการเรียน เพิ่มความสนใจของผู้เรียน
2.ส่งเสริมให้ผู้เรียนศึกษาหาความรู้ด้วยตนเอง
3.ช่วยสร้างบรรยากาศแห่งเสรีภาพในการแสดงความคิด
4.ส่งเสริมการทำงานเป็นหมู่คณะการสอนแบบจุลภาคการสอนแบบจุลภาค คือ การสอนในสถานการณ์จำลองห้องเรียนง่ายๆ เป็นการอสนมุ่งฝึกทักษะเฉพาะในการสอน
หลักเกี่ยวกับการสอนแบบจุลภาค
1.การเสริมแรง
2.การรับรู้ผลย้อนกลับ
3.การฝึกซ้ำหลายๆครั้ง
4.การถ่ายโยงการเรียน
ทักษะการสอนแบบจุลภาค
1.ทักษะสำหรับครูเป็นศูนย์กลาง
2.ทักษะผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง
ขั้นตอนการสอนแบบจุลภาค
1.ขั้นศึกษาทักษะที่ต้องการฝึก
2.ขั้นเลือกเนื้อหาและวางแผนการสอน
3.ขั้นสอน
4.ขั้นวิเคราะห์ผลการสอน
5.ขั้นตัดสินใจ
6.ขั้นจบกระบวนการสอน
ข้อดีและข้อจำกัดการสอนแบบจุลภาค
ข้อดี
ใช้ในการทดลองสอนและปรับปรุงวิธีสอน ใช้ทดลองสอนเพื่อปรับปรุงเนื้อหาในหลักสูตร ใช้ฝึกทักษะและสมรรถภาพในการสอนให้กับครู เปิดโอกาสให้ผู้สอนทดลองสอนจนพอใจ
ข้อจำกัด
ผู้ฝึกไม่ได้พบสภาพห้องเรียนจริง การสอนแบบจุลภาคใช้ประกอบการสอนแต่ไม่ใช้แทนการฝึกสอนการสอนเป็นคณะการสอนเป็นคณะ เป็นวิธีดำเนินการสอนแบบที่เน้นการใช้บุคลากรให้มีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น โดยจัดให้ครูร่วมกันวางแผนจัดการเรียนการสอน ประเมินผล และรับผิดชอบเด็กกลุ่มเดียวกัน
วัตถุประสงค์ของการสอนเป็นคณะ
1.ปรับปรุงประสิทธิภาพของการสอน
2.ส่งเสริมการดำเนินชีวิตแบบประชาธิปไตย
3.มีเวลาให้ผู้เรียนมาก
4.แก้ปัญหาจำนวนนักเรียนในห้องเรียน
5.ส่งเสริมพัฒนาการด้านต่างๆ
6.แก้ปัญหาความไม่ยุติธรรม
รูปแบบการสอนเป็นคณะ
1.แบบมีผู้นำ
2.แบบไม่มีผู้นำ
3.แบบครูพี่เลี้ยง
วิธีดำเนินการสอนเป็นคณะ
1.การสอนเป็นกลุ่มใหญ่
2.ความคิดรวบยอด
3.การสอนเป็นกลุ่มเล็ก
4.การค้นคว้าด้วยตนเอง
ข้อดีและข้อจำกัดของการสอนเป็นคณะ
ข้อดี
ครูมีโอกาสแลกเปลี่ยนความคิดเห็นด้านวิชาการ ครูใช้ความถนัดและความสามารถของตนได้อย่างเต็มที่ ทำให้ครูใหม่ได้มีโอกาสได้ฝึกงานให้เกิดความชำนาญ ผู้เรียนมีประสบการณ์กว้างขวาง
ข้อจำกัด
ต้องเสียเวลาในการเตรียมงานมาก ความสำเร็จของการสอนขึ้นอยู่กับความรับผิดชอบและความร่วมมือของครูการสอนทางไกลการสอนทางไกล หมายถึง ระบบการศึกษาที่ผู้เรียนและผู้สอนอยู่ไกลกันแต่สามารถทำให้เกิดการเรียนรู้โดยอาศัยสื่อการสอนในลักษณะสื่อประสม เช่น ตำราเรียน เทปบันทึกเสียง
